کالیس کلیه چیست و کجا قرار دارد؟

در بدن هر فرد دو کلیه وجود دارد. هر کدام تقریباً به اندازه یک مشت هستند و در دو طرف ستون فقرات در پایین ترین سطح قفسه سینه قرار دارد. کلیه‌ وظیفه تصفیه‌ خون را بر عهده دارد. آنها مواد زائد را حذف می‌کنند، تعادل مایعات بدن را کنترل می‌کنند و سطوح الکترولیت‌ های مناسب را حفظ می‌کنند. کلیه‌ ها در حفظ تعادل مایعات بدن و تنظیم فشار‌خون و سایر عملکردها نقش دارند. خون وارد کلیه می‌شود، مواد زائد دفع می‌شوند و در صورت نیاز نمک، آب و مواد‌ معدنی تنظیم می‌شوند.کالیس کلیه جایی است که تجمع ادرار از آنجا آغاز می شود. هر کلیه دارای ۶ تا ۱۰ کالیس می باشد. آنها در لبه ی خارجی کلیه های شما قرار دارند. کالیس کلیه، محفظه هایی هستند که از طریق آنها ادرار عبور می کند. کالیس های کوچک، رأس هرم های کلیوی را احاطه کرده اند. کاليس‌هاي فرعي، لوله‌هايي هستند که ادرار را دريافت مي‌کنند و از به هم پيوستن آنها کاليس‌هاي اصلي و در نهايت ميزناي (حالب) ساخته مي‌شود.

عملکرد کلیه

کلیه ها کارخانه های شیمیایی قدرتمندی هستند که اعمال زیر را انجام می دهند:

• مواد زائد را از بدن جدا می کنند.
• داروها را از بدن خارج می کنند.
• مایعات بدن را متعادل می کنند.
• هورمون هایی را آزاد می کنند که فشار خون را کنترل می کند.
• یک ویتامین D فعال ایجاد می کند که باعث تقویت استخوان های سالم و محکم می شود.
• تولید گلبول های قرمز را کنترل می کنند.

بخش های کالیس کلیه

سیستم جمع کننده ادرار: این سیستم از حجره های کوچکی تشکیل شده است که به هم پیوسته و حجره های بزرگتری را تشکیل می دهند و در نهایت حجره های بزرگتر نیز یکی شده و لگنچه کلیه یا همان پلویس را به وجود می آورند. به این حجره ها اصطلاحاً «کالیس» گفته می شود. کالیس های کلیه به سه بخش تقسیم می شوند:

1. کالیس فوقانی
2. کالیس میانی
3. کالیس تحتانی

انواع بیماری کلیه

ناراحتی کلیه معمولاً هر دو کلیه را درگیر می‌کند. اگر بیماری توانایی کلیه را در دفع و تنظیم آب و مواد شیمیایی مختل کند، مایع اضافی و مواد زائد در بدن جمع می‌شود و علائم نارسایی کلیه بروز می‌یابد. بیماری کلیه انواع و علل متفاوتی دارد که می‌توان آنها را به سه دسته ارثی، مادرزادی یا اکتسابی تقسیم کرد.

اختلال‌های ارثی

امکان انتقال اختلال‌های ارثی به هر دو جنس مونث و مذکر وجود دارد. این نوع بیماری کلیوی معمولاً با علائمی بالینی از دوره نوجوانی تا بزرگسالی همراه است. شایع‌ترین نوع بیماری کلیوی ارثی بیماری کلیه پلی کیستیک است. سندرم آلپورت، نفریت (التهاب کلیه) ارثی، هیپراگزالوری اولیه و سیستینوری نیز جزء اختلال‌های ارثی کلیوی به شمار می‌آیند.

بیماری مادرزادی

بیماری مادرزادی کلیه معمولاً ناهنجاری و بدشکلی مجاری تناسلی ـ ادراری را شامل می‌شود و به نوعی انسداد منجر می‌شود که به نوبه خود عفونت و یا تخریب بافت کلیه را در پی دارد. از بین رفتن بافت کلیه پیشرفت می‌کند و در نهایت به نارسایی مزمن کلیه منجر می‌شود.

بیماری کلیوی اکتسابی

بیماری‌های اکتسابی بسیار هستند و واژه عام نفریت یا التهاب کلیه برای آنها به کار برده می‌شود. شایع‌ترین نوع نفریت، گلومرول نفریت است که علل متعددی دارد.

علائم بیماری کلیوی

بیماری های کلیوی می توانند طیفی از علائم را ایجاد کنند. برخی از علائم رایج شامل موارد زیر می شوند:

• مشکل خواب
• خستگی
• عدم توانایی تمرکز
• خشکی و خارش پوست
• افزایش یا کاهش ادرار
• وجود خون در ادرار
• ادرار کف آلود
• پف کردن اطراف چشم
• تورم پا یا مچ آن
• کاهش اشتها
• کرامپ های عضلانی

عوامل خطر ابتلا به بیماری کلیوی

چندین مورد می توانند خطر ابتلا به یک بیماری کلیوی را افزایش دهند. در صورت ابتلا به موارد زیر باید به صورت متداول عملکرد کلیه های خود را آزمایش کرد:

• دیابت
• چاقی
• فشار خون بالا
• سابقه خانوادگی بیماری های کلیوی

انواع سنگ های ادراری

• سنگ کالیس کلیه

معمولاً در بعضی مواقع در مجاری ادرار سنگ ایجاد می‌شود که معمولاً فاقد حرکت می باشد سنگ کلیه بدون درد می باشد و علائم نیز ندارد تنها در صورتی که شما برای هدف دیگری عکس برداری انجام دهید سنگ کالیس کلیه شناسایی می شود؛ اما در نظر داشته باشید اگر سنگ کلیه حرکت کند و انسداد گردن کالیس شود باعث می شود شما دچار عفونت شوید.

• سنگ لگنچه

اگر سنگ کالیس کلیه از محل اتصال حالب به لگنچه عبور نکند باعث می شود در لگن سنگ ایجاد شود.

• سنگ حالب

معمولاً سنگ های حالب در فضای کوچک و تا ۵ میلیمتر می باشد زمانی که به حالب وارد می‌شود دفع می‌شود؛ اما اگر این سنگها بزرگتر باشد گیر کرده و دفع نمی شود و باعث می شود سنگ حالب ایجاد شود در محل اتصال لگنچه به حالب یا محل عبور عروق لگنی از روی حالب و یا محل ورود حالب به مثانه این سنگ ها ایجاد شود. توجه داشته باشید سنگ حالب درد شدیدی را برای شما ایجاد می کند و همچنین تکرر ادرار و سوزش ادرار نیز برای شما به همراه دارد.

• سنگ مثانه

اگر سنگ کالیس یا سنگ لگنچه رشد کند سنگ مثانه ایجاد می شود توجه داشته باشید که سنگ مثانه بیشتر در پسران شیوع دارد.

آزمایشات کلیه

• آزمایش ادرار: یک آزمایش معمولی که در آن ادرار توسط یک دستگاه و اغلب توسط یک فرد زیر میکروسکوپ مورد مشاهده قرار می‌گیرد. آزمایش ادرار می‌تواند به تشخیص عفونت، التهاب، خونریزی میکروسکوپی و آسیب‌دیدگی کلیه کمک کند.
• سونوگرافی کلیه: برای انجام آن پروبی را روی پوست قرار می‌دهند که امواج صوتی را از کلیه‌ها منعکس کرده و بر اساس آنها تصاویری را روی یک صفحه نمایش می‌دهد. سونوگرافی می‌تواند وجود انسداد در جریان ادرار، سنگ‌ها، کیست‌ها یا توده‌های مشکوک در کلیه‌ها را نشان دهد.
• اسکن کامپیوتری (CT): در سی تی اسکن یک سری عکس اشعه ایکس می‌گیرند و سپس یک کامپیوتر تصاویر دقیقی از کلیه‌ها ایجاد می‌کند.
• تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI): در ام آرآی یک اسکنر با استفاده از امواج رادیویی در یک میدان مغناطیسی تصاویری با وضوح بالا از کلیه‌ ایجاد می‌کند.
• کشت ادرار و خون: اگر موردی مشکوک به عفونت باشد، ممکن است آزمایش کشت خون و ادرار به تشخیص نوع باکتری‌ که منجر به عفونت او شده کمک کند. این کار به انتخاب نوع آنتی بیوتیک برای درمان کمک می‌کند.
• اورتروسکوپی: برای انجام آن یک آندوسکوپ (لوله انعطاف پذیر که دوربینی در انتهای آن قرار دارد) از طریق مجرای ادرار به داخل مثانه و حالب فرستاده می‌شود. اورتروسکوپی معمولاً به خود کلیه‌ها نمی‌رسد؛ اما می‌تواند به درمان بیماری‌هایی که حالب را درگیر می‌کنند نیز کمک کند.
• بیوپسی کلیه: با استفاده از سوزنی که به پشت کمر بیمار وارد می‌شود قطعه کوچکی از بافت کلیه برمی‌دارند(نمونه برداری می‌کنند).سپس بافت کلیه زیر میکروسکوپ بررسی می‌شود که این کار ممکن است به تشخیص مشکلات کلیوی کمک کند.

درمان بیماری های کلیوی

1. آنتی بیوتیک: برای درمان عفونت‌های کلیه که ناشی از باکتری هستند آنتی بیوتیک استفاده می‌شود. آزمایش کشت خون و ادرار اغلب می‌تواند به انتخاب نوع آنتی بیوتیک مناسب برای درمان کمک کند.
2. نفروستومی: یک لوله (کاتتر) از راه پوست به کلیه وارد می‌شود و سپس ادرار به طور مستقیم از کلیه تخلیه شده و هرگونه انسداد در جریان ادرار را دور می‌زند.
3. سنگ‌شکنی پزشکی (لیتوتریپسی): به کمک این روش می‌توان برخی از سنگ‌های کلیه را طوری خرد کرد که به قطعات کوچکی تبدیل شوند و از راه ادرار قابل دفع باشند. سنگ‌شکنی پزشکی اغلب به کمک دستگاهی انجام می‌شود که شاک ویو‌های ماوراء صوت را از روی پوست به سنگ‌های هدف درمان پرتاب می‌کند.
4. نفرکتومی: یا جراحی برای برداشتن کلیه، در سرطان کلیه یا آسیب‌دیدگی‌های شدید کلیه انجام می‌شود.
5. دیالیز: دیالیز روش تصفیه مصنوعی خون است که به عنوان جایگزینی برای عملکرد کلیه‌های آسیب دیده که نمی‌توانند کار خود را انجام دهند به کار می‌رود.
6. همودیالیز: برای انجام همودیالیز فرد مبتلا به نارسایی کامل کلیه به دستگاه دیالیزی وصل می‌شود که خون را تصفیه کرده و به بدن بر می‌گرداند. در افراد مبتلا به مرحله نهایی بیماری کلیوی (ESRD) معمولاً 3 روز در هفته همودیالیز انجام می‌شود.
7. دیالیز صفاقی: در این روش حجم زیادی از مایع خاصی به شکم از طریق یک کاتتر وارد می‌شود و بدین طریق بدن می‌تواند خون را با استفاده از غشای طبیعی که روی شکم قرار گرفته تصفیه نماید. پس از مدتی مایع به همراه مواد زائد تخلیه و دفع می‌شود.
8. پیوند کلیه:انجام پیوند کلیه برای فردی که در مرحله نهایی بیماری کلیوی قرار دارد (ESRD) می‌تواند عملکرد کلیه را بازیابی کند. کلیه اهدایی می‌تواند از یک اهدا کننده زنده یا یک اهداکننده عضوی که به تازگی فوت کرده دریافت شود.