نارسایی یا کم کاری مزمن و از کار افتادن کلیه

کلیه‌ها ارگان‌هایی هستند که مواد زائد خون را فیلتر می‌کنند. کلیه‌ها همچنین فشار خون، تعادل الکترولیت‌های بدن و تولید سلول‌های قرمز خون را در بدن تنظیم می‌کنند. نارسایی مزمن کلیوی زمانی اتفاق می‌افتد که آسیب‌دیدگی‌های بلند مدت در کلیه‌ها باعث بیماری‌های داخلی کلیه شده باشند. بیماری‌های داخلی کلیوی به دلیل آسیب‌دیدگی مستقیم کلیه‌های مانند خونریزی شدید یا کمبود اکسیژن به وجود می‌آیند. برخی از علل نارسایی‌های کلیه قابل درمان بوده و می‌توان عملکرد کلیه‌ها را به حالت اولیه آنها بازگرداند. متأسفانه در برخی موارد نارسایی کلیه یک بیماری پیش‌رونده و غیرقابل ‌برگشت است. در صورتی که کلیه‌ها به طور کامل از کار بیفتند، تنها گزینه درمانی برای معالجه آنها دیالیز یا پیوند کلیه است.

کم کاری کلیه چیست؟

کم کاری کلیه به مجموعه ای از شرایط گفته می شود که در نهایت منجر به بروز آسیب کلیوی و کاهش توانایی کلیه در حفظ سلامت بدن می گردد. در صورت تشدید بیماری کلیوی، میزان مواد دفعی موجود در خون افزایش یافته و باعث ایجاد احساس بیماری در فرد می شود.

علت کم کاری کلیه چیست؟

بیماری‌های کلیه معمولاً به دلیل عارضه‌های دیگر که بر روی کلیه فشار وارد می‌کنند ایجاد می‌شوند. معمولاً این بیماری‌ها ترکیبی از چند عارضه‌ی متفاوت می‌باشند. کم‌کاری کلیه ممکن است به دلایل زیر ایجاد شود:

1. فشار خون بالا: با گذشت زمان، این مشکل می‌تواند باعث فشار آمدن بر روی رگ‌های خونی کوچک کلیه و از کار افتادن آن شود.
2. دیابت: میزان بیش‌ازحد گلوکز در خون می‌تواند به فیلترهای ریز موجود در کلیه آسیب برساند.
3. کلسترول بالا: این مشکل می‌تواند باعث تجمع چربی در رگ‌های خونی تغذیه کننده‌ی کلیه شود و عملکرد این ارگان را با مشکل مواجه کند.
4. عفونت کلیه
5. گلومرولونفریت
6. بیماری کلیه پلی سیستیک : یک عارضه‌ی وراثتی که در اثر آن کلیه دچار کیست می‌شود.
7. انسداد مسیر ادراری: برای مثال در اثر وجود سنگ کلیه یا بزرگ شدن پروستات
8. استفاده‌ی منظم و طولانی‌مدت از برخی داروها: مانند لیتیم و داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs)

شما می‌توانید با ایجاد تغییراتی در سبک زندگی خود و تحت کنترل داشتن عارضه‌های موجود، از کم‌کاری مزمن کلیه جلوگیری کنید.

علائم کم کاری کلیه

عارضه و بیماری قطعاً با نشانه‌هایی همراه خواهد بود. بیماری نارسایی کلیه به دلیل عملکرد و وظایف کلیه‌ها با مشکلات ادراری همراه است. به‌علاوه ادرار باعث دفع مواد زائد از بدن می‌شود و طبیعی ا‌ست دفع نامناسب می‌تواند باعث تجمع سموم در بدن شود. علائم نارسایی کلیه موارد زیر است:

• کاهش میزان دفع ادرار
• به دنبال دفع نشدن ادرار، احتباس مایع در بدن موجب تورم اندام‌های تحتانی، پاها و زانو می‌شود.
• پف کردن زیر چشم
• خستگی و ضعف
• گیجی
• حالت تهوع
• تنگی نفس و درد قفسه سینه
• اریتمی یا ضربان قلب نامنظم
• کاهش هوش
• خارش مداوم
• کرامپ و انقباض ناگهانی عضلات
• تشنج
• در موارد شدید نارسایی کلیه موجب کما و در مواردی مرگ هم می‌شود.

انواع نارسایی کلیه

پنج نوع نارسایی کلیوی وجود دارد:

نارسایی حاد پیش کلیوی

گردش کم جریان خون به سمت کلیه‌های می‌تواند باعث نارسایی پیش کلیوی حاد در کلیه‌ها شود. بدون گردش کافی جریان خون، کلیه‌ها قادر به فیلتر کردن سموم در خون نیستند. این نوع از کم‌کاری کلیوی زمانی درمان می‌شود که عامل کاهش‌دهنده گردش جریان خون تشخیص داده شود.

نارسایی حاد کلیوی

نارسایی حاد کلیوی می‌تواند به دلیل آسیب‌دیدگی مستقیم کلیه‌ها مانند وارد آمدن ضربات فیزیکی به کلیه یا تصادف ایجاد شود. از برخی دیگر از علل ابتلا به این بیماری می‌توان به تجمع سموم و ایسمیک اشاره کرد که باعث کمبود اکسیژن در کلیه‌ها می‌شوند. ایسمیک ممکن است به دلایل زیر ایجاد شود:

• خونریزی شدید
• شوک
• انسداد عروق خونی وابسته به کلیه‌ها
• گلومرولونفریت که التهاب فیلترهای ریز درون کلیه است.

نارسایی مزمن پیش کلیوی

وقتی که به مدت طولانی به اندازه کافی خون به کلیه‌ها نمی‌رسد، کلیه‌ها جمع شده و توانایی انجام وظایف خود را از دست می‌دهند.

نارسایی مزمن کلیوی

این زمانی اتفاق می‌افتد که آسیب‌دیدگی‌های بلند مدت در کلیه‌ها باعث بیماری‌های داخلی کلیه شده باشند. بیماری‌های داخلی کلیوی به دلیل آسیب‌دیدگی مستقیم کلیه‌های مانند خونریزی شدید یا کمبود اکسیژن به وجود می‌آیند.

نارسایی‌های مزمن پس کلیوی

انسداد بلند مدت مجرای ادرار که باعث جلوگیری از دفع ادرار می‌شود می‌تواند باعث آسیب‌دیدگی کلیه‌ها شود.

تشخیص کم کاری کلیه

نارسایی مزمن کلیوی (CDK) با کمک آزمایش خون و آزمایش ادرار قابل تشخیص است. در بسیاری از موارد این عارضه به هنگام انجام آزمایش خون یا ادرار برای مقاصد دیگر تشخیص داده می‌شود.

آزمایش خون

آزمایش اصلی برای تشخیص بیماری‌های کلیوی آزمایش خون است که میزان عملکرد کلیه‌ی شما را مشخص می‌کند. در این آزمایش، مقدار مواد دفعی به نام کراتینین در خون اندازه‌گیری می‌شود. با استفاده از نتیجه‌ی این آزمایش و در نظر گرفتن سن، جنسیت شما، محاسبه‌ای صورت گرفته و تعداد میلی‌لیترهای مواد زائدی که کلیه‌های شما در هر دقیقه دفع می‌کنند مشخص می‌شود. این محاسبه به نام نرخ تخمینی فیلتراسیون گلومرولی (EGFR) شناخته شده است.

آزمایش ادرار

آزمایش ادرار نیز معمولاً با اهداف زیر انجام می‌شود:

• تعیین میزان موادی مثل آلبومین و کراتینین در ادرار شما، شناخته شده با نام نسبت آلبومین، کراتینین یا ACR
• تشخیص وجود خون در ادرار یا پروتئین در ادرار
• در کنار محاسبه‌ی نرخ تخمینی فیلتراسیون گلومرولی، این آزمایشات می‌توانند به شما کمک کنند تا از نحوه‌ی عملکرد کلیه‌ها اطلاع دقیقی داشته باشید.

دیگر آزمایشات

در برخی مواقع، از آزمایشات دیگری نیز برای بررسی سطح آسیب به کلیه‌های شما استفاده می‌شود. ازجمله این آزمایشات می‌توان موارد زیر را نام برد:

1. اسکن اولتراسوند، اسکن MRI و یا سی تی اسکن: برای دیدن شکل ظاهری کلیه‌ها و بررسی وجود انسداد در مجاری آن‌ها
2. بیوپسی کلیه: یک نمونه‌ی کوچک از کلیه با استفاده از سوزن برداشته می‌شود تا بتوان سلول‌های آن را در زیر میکروسکوپ مورد مطالعه قرار داد و آسیب‌های احتمالی در آنها را مشخص کرد.

عوارض نارسایی کلیه

بیماری مزمن کلیه می تواند تقریباً بر روى هر قسمتى از بدن شما تأثیر بگذارد. عوارض احتمالی عبارتند از:

• احتباس مایع، که می تواند باعث تورم در بازوها و پاها، فشار خون بالا یا مایع در ریه ها (ادم ریوی) شود.
• آسیب به سیستم عصبی مرکزی، که می تواند باعث اشکال در تمرکز، تغییر شخصیت یا تشنج شود.
• افزایش ناگهانی پتاسیم در خون (هایپرکالمی)، که می تواند توانایی عملکرد قلب شما را کاهش دهد و ممکن است خطرناک باشد.
• استخوان های ضعیف و افزایش خطر شکستگی استخوان
• کاهش میل جنسی ، اختلال در نعوظ یا کاهش باروری
• کاهش پاسخ ایمنی، باعث عفونت هاى مکرر می شود.
• پریکاردیت، التهاب غشای اطراف قلب (پریکارد)
• آسیب برگشت ناپذیر کلیه ها که در نهایت منجر به دیالیز یا پیوند کلیه برای بقا مى شود.
• کم خونی
• بیماری قلبی و عروقی

آیا کم کاری کلیه قابل درمان است؟

برخی از انواع بیماری های کلیه، بسته به مشکل زمینه ای خود، قابل درمان هستند. بیماری مزمن کلیوی، اغلب هیچ درمانی ندارد. درمان معمولاً شامل کمک به کنترل علائم و نشانه ها، کاهش عوارض و کند کردن پیشرفت بیماری می باشد. اگر کلیه های شما به شدت آسیب دیده باشند، ممکن است نیاز به درمان بیماری مرحله نهایی کلیه داشته باشید.

درمان نارسایی کلیه

بسته به اینکه نارسایی کلیوی شما در کدام مرحله باشد، روش های درمان متفاوت است؛ اما به طور کلی می توان به روش های زیر اشاره کرد:

• دیالیز

با استفاده از دستگاه دیالیز خون فیلتر و تسویه می ‌شود و در واقع دستگاه وظیفه کلیه ها را انجام می ‌دهد. توصیه می‌ شود افراد در کنار استفاده از دیالیز، رژیم غذایی کم نمک و کم پتاسیم داشته باشند.

• پیوند کلیه

در این حالت از یک کلیه پیوندی که با بدن فرد بیمار سازگار باشد استفاده می‌شود و برای این کار باید بیمار از داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی استفاده کند تا بدن خود را با کلیه جدید سازگار نماید. توجه داشته باشید استفاده از این روش برای همه افراد مناسب نیست.

• رژیم غذایی مخصوص

برخی از توصیه ها در رژیم غذایی محدود کردن سدیم و پتاسیم است. همچنین مصرف پروتئین نیز بنا به توصیه پزشک باید انجام شود.

• علل علائم و درمان سندرم نفروتیک
  تاریخ انتشار : 1401-05-31تاریخ بروز رسانی : 1401-06-01


• کلیه نابجا یا اکتوپیک چیست؟
  تاریخ انتشار : 1402-02-05تاریخ بروز رسانی : 1402-02-19


• علائم عفونت کلیه در زنان و مردان چیست؟
  تاریخ انتشار : 1400-10-27تاریخ بروز رسانی : 1400-11-21