توصیه های بعد از عمل پروستات

پروستات غده‌ای است که در زیر مثانه و جلوی راست روده مردان قرار دارد. پروستات نقش عمده‌ای در سیستم تولید مثل مردان ایفا می‌کند. در حقیقت تولید مایع منی که حاوی اسپرم است از وظایف عمده غده پروستات می‌باشد. جراحی حذف کامل یا جزئی غده پروستات در اصطلاح پزشکی به عمل پروستاتکتومی معروف است. از شایع‌ترین علل جراحی پروستات می‌توان به سرطان پروستات ، بزرگ شدن غده پروستات و یا هیپرپلازی خوش خیم پروستات موسوم به BHP اشاره نمود. جراحی پروستات بسته به نوع بیماری ممکن است با اهداف متفاوت انجام شود.

به عنوان مثال در سرطان پروستات هدف از جراحی برداشتن بافت سرطانی، در هیپرپلازی خوش‌خیم پروستات حذف بافت پروستات و بازگرداندن جریان طبیعی ادرار است. تمام انواع جراحی‌های پروستات تحت بیهوشی عمومی یا بی‌حسی ستون فقرات (بی‌حسی نیمه تحتانی اندام) انجام می شوند. توصیه‌های مراقبتی گوناگونی را قبل از جراحی و در دوران نقاهت پس از جراحی پروستات باید رعایت کنید. همچنین باید دستورات جراح را به دقت رعایت کنید و در زمان‌های تعیین شده به کلینیک مراجعه کنید تا جراح عوارض بروز یافته و روند التیام زخم را تحت نظر داشته باشد و موفقیت درمانی را که انجام شده است، ارزیابی کند.

علل انجام جراحی پروستات

• احتباس ادراری مقاوم. یعنی پس از یک بار احتباس ادراری و گذاشتن سوند و شروع درمان دارویی، زمانی که سوند بیمار را خارج می‌کنیم نتواند ادرار کند و سوند مجدداً برای بیمار گذاشته شود.
• خونریزی ادراری که علت آن بزرگی خوش خیم پروستات باشد.
• عفونت ادراری مکرر که علت آنها بزرگی خوش خیم پروستات باشد.
• سنگ مثانه که علت آن بزرگی خوش خیم پروستات باشد.
• ایجاد دیورتیکول (حفره‌های بزرگ درون دیواره مثانه) که علت آن بزرگی خوش خیم پروستات است و منجر به باقی ماندن ادرار در مثانه می‌گردد.
• ایجاد نارسایی کلیه به علت اثر فشاری پروستات بر مثانه و یا حالب‌ها.
• علائم شدید و آزار دهنده مقاوم به درمان دارویی بطوریکه زندگی بیمار مختل شده باشد.

مراقبت قبل از انجام عمل پروستات

1. قبل از انجام عمل پروستات، پزشک ممکن است سیستوسکوپی انجام دهد (فرایندی که از طریق آن می‌توان داخل مثانه و مجرای ادرار را مشاهده کرد.) در مورد بیماری‌های که قبلاً به آنها مبتلا بوده‌اید قبل از انجام برداشتن پروستات به پزشک اطلاع دهید.
2. ممکن است از شما خواسته شود که مصرف برخی داروها مانند آسپیرین، کومادین (وارفارین)، پلاویکس (اکسید گوگرد کلوپیدوگرل)، آدویل (ایبوپروفن) یا آلیو (ناپروکسن) را از چند هفته قبل از انجام عمل قطع کنید.
3. در صورتی که سیگار می‌کشید به پزشک اطلاع دهید. استعمال دخانیات در فرایند بهبودی پس از عمل پروستات اختلال ایجاد می‌کند. ممکن است به شما گفته شود که از چند ساعت قبل از انجام عمل جراحی از خوردن و آشامیدن پرهیز کنید. شما باید دستورات پزشک را به دقت انجام دهید.
4. ممکن است قبل از عمل پروستات و برای پیشگیری از بروز عفونت برای شما آنتی‌بیوتیک تجویز شود.
5. ممکن است از شما خواسته شود که از انما استفاده کنید یا قبل از انجام عمل، ملین مصرف کنید.

مراحل عمل جراحی پروستات

جراح بیمار را بیهوش می‌کند یا بی‌حسی نخاعی انجام می‌دهد، چنانچه بی‌حسی نخاعی انتخاب شود، بیمار در طول عمل هوشیار است؛ اما دردی حس نمی‌کند. البته بی‌حسی نخاعی امروزه به ندرت کاربرد دارد. در بعضی موارد تزریق اینتراتکال نیز علاوه بر بیهوشی عمومی انجام می‌شود.

• پروستاتکتومی رادیکال روباتیک: جراح پشت میز فرمان در فاصله کمی از بیمار و تخت عمل قرار می‌گیرد و حرکت وسایل جراحی را با استفاده از دو دستگاه کنترل دستی و انگشتی به دقت کنترل می‌کند. میز فرمان تصویری سه بعدی و بزرگ شده از ناحیه جراحی را نمایش می‌دهد، به این ترتیب جراح می‌تواند جزئیات بسیار بیشتری را نسبت به جراحی لاپاروسکوپی قدیمی مشاهده کند. جراح با استفاده از دستگاه روباتیک می‌تواند برش ‌های کوچکتر و دقیق‌تری را ایجاد کند، به همین دلیل دوران بهبود بعد از عمل برای برخی بیماران سریع‌تر از جراحی قدیمی باز است. چون روش روباتیک نیز مانند جراحی رتروپوبیک باز آسیبی به عصب‌ها نمی‌زند، کنترل ادرار و توانایی جنسی بیمار را حفظ می‌کند. بیماران معمولاً می‌توانند فعالیت ‌های معمول خود را با رعایت چند پرهیز مختصر، دو تا چهار هفته بعد از جراحی ادامه دهند.
• پروستاتکتومی رادیکال رتروپوبیک استاندارد: جراح، برشی را در پایین شکم، از زیر ناف تا بالای استخوان شرمگاهی ایجاد می‌کند. سپس غده پروستات را با احتیاط از رگ‌ها و عصب‌های اطراف جدا می‌کند و آن را همراه با بافت‌ های مجاور درمی‌آورد. در نهایت جراح برش را می‌بندد و بخیه می‌زند. خطر آسیب دیدن عصب‌ ها در جراحی پروستات رتروپوبیک کمتر از دیگر روش ‌های جراحی پروستات است، به همین دلیل مشکلات نعوظ و کنترل مثانه کمتر از بعد از این روش بروز می‌یابد.
• پروستاتکتومی ساده: جراح عمل سیستوسکوپی را بعد از تأثیر کردن داروی بیحسی انجام می‌دهد. جراح اسکوپ مجهز به دوربین منعطف و بلندی (سیتوسکوپ) را از راه نوک آلت وارد ناحیه میزراه، مثانه و پروستات می‌کند. سپس لوله‌ای به نام کاتتر فولی را وارد نوک آلت می‌کند و تا مثانه پیش می‌برد. این سوند ادرار را حین عمل تخلیه می‌کند. سپس پزشک برشی را زیر ناف ایجاد می‌کند. برش با توجه به نوع تکنیک انتخابی، از مثانه تا پروستات پیش برده می‌شود. اگر بیمار مشکل مثانه یا فتق داشته باشد، پزشک این مشکلات را نیز حین عمل رفع می‌کند. جراح ابتدا بخشی از پروستات را برمی‌دارد که عامل ایجاد علائم است، سپس یک یا دو لوله تخلیه (درن) را از راه سوراخ‌های ایجاد شده در پوست نزدیک محل جراحی جایگذاری می‌کند. یکی از این لوله‌ها (لوله سوپراپوبیک) مستقیماً وارد مثانه می‌شود و لوله دیگر (درن لگنی) وارد فضایی می‌شود که پروستات قبلاً آنجا قرار داشته است.

مراقبت‌های بعد از جراحی پروستات

• مرخص شدن از بیمارستان

1. بیماران عموماً 24 ساعت پس از جراحی از بیمارستان مرخص می‌شوند.
2. تمام بیماران هنگام ترخیص از بیمارستان سوند ادراری دارند. این سوند به نام سوند فولی شناخته می‌شود و بالونی که داخل مثانه قرار می‌گیرد، سوند را نگه می‌دارد. به این ترتیب ادرار به طور مداوم از مثانه وارد کیسه خارجی کوچکی می‌شود که هر زمان پر شد، می‌توان آن را به راحتی تخلیه کرد. به هیچ وجه سعی نکنید که سوند را خودتان بیرون بیاورید. سوند باید تا زمانی که زخم‌ها به اندازه کافی بهبود پیدا کند و دیگر به سوند نیازی نباشد، در جای خود بماند.
3. اجازه رانندگی ندارید، باید یکی از نزدیکان شما را پس از ترخیص از بیمارستان به خانه برساند.

• پس از ترخیص از بیمارستان: فعالیت‌های مناسب پس از عمل پروستات

1. تا یک هفته پس از عمل پروستات رانندگی نکنید. پس از یک هفته می‌توانید رانندگی و اکثر فعالیت‌های دیگر را از سر بگیرید. از انجام دادن فعالیت‌های بدنی سنگین (دویدن، گلف، ورزش، اسب‌سواری، موتورسواری، دوچرخه‌سواری) تا شش هفته پس از جراحی خودداری کنید و فرصت بدهید تا زخم‌هایتان التیام پیدا کنند. پس از شش هفته می‌توانید تمام فعالیت‌ها را ضمن رعایت احتیاط ادامه بدهید.
2. بالا رفتن از پله‌ها ورزش مناسبی بعد از عمل پروستات نیست، پس حتی‌الامکان از پله‌ها بالا و پایین نروید.
3. بعد از عمل پروستات مدت طولانی (بیش از 45 دقیقه) در یک وضعیت ننشینید.
4. استفاده از وان، استخر یا هر وسیله و مکان دیگری که با غوطه‌ور شدن بدن در آب همراه باشد، مادامی که سوند دارید، مجاز نیست. دوش گرفتن پس از برگشت به خانه ایرادی ندارد.

• درمان دارویی

1. اکثر بیماران بعد از عمل پروستات فقط دچار ناراحتی خفیفی می‌شوند و معمولاً مصرف ایبوپروفن یا تایلنول (استامینوفن) برای تسکین این ناراحتی کافی است. مسکن‌های تجویزی قوی‌تر معمولاً به شدت باعث یبوست می‌شود، بنابراین بهتر است حتی‌الامکان از مصرف آنها خودداری کنید. در هر حال اگر پس از مصرف تایلنول یا مورتین همچنان درد شدیدی داشتید، از پزشک خود بخواهید که مسکن قوی‌تری را برایتان تجویز کنند. معمولاً هیدروکودون یا کدئین تجویز می‌شود.
2. در زمان مرخص شدن از بیمارستان برایتان آنتی بیوتیک خوراکی تجویز می‌شود.
3. می‌توانید داروهایی را که قبل از عمل پروستات روزانه برای درمان عارضه‌های دیگر مصرف می‌کردید، پس از ترخیص از بیمارستان دوباره مصرف کنید.
4. هنگام ترخیص از بیمارستان به شما ملین داده می‌شود تا دچار یبوست نشوید. علاوه بر مصرف ملین لازم است که شیر منزیم یا آب آلو بنوشید تا اولین اجابت مزاج بعد از عمل را انجام بدهید. پس از آن هم می‌توانید مصرف ملین را برای مقابله با یبوست ادامه بدهید.
5. همچنین ممکن است مقدار کمی دیتروپان (اکسی بوتینین) به شما داده شود تا اگر در زمان وجود سوند دچار اسپاسم مثانه شدید، مصرف کنید. اسپاسم مثانه معمولاً با احساس درد ناگهانی در پایین شکم، فوریت ادراری یا نشت ناگهانی ادرار از دور سوند همراه است.

• رژیم غذایی بعد از عمل پروستات

1. بهتر است ابتدا رژیم غذایی ملایمی را رعایت کنید. برخی بیماران رژیمی را ترجیح می‌دهند که عمدتاً مایع باشد. مصرف نوشیدنی‌های گازدار بعد از عمل پروستات ممنوع است.
2. بعد از آن که شکمتان کار کرد، می‌توانید مواد غذایی نرمی مانند سوپ، خاگینه، نان تست و پوره جو دوسر میل کنید و هر وقت احساس کردید حالتان بهتر شده و اشتها دارید، رژیم غذایی همیشگی‌ را از سر بگیرید.
3. از خوردن خوراکی های نفاخ مانند لوبیا، آرد و بروکلی پرهیز کنید.
4. بهتر است به جای چند وعده غذای سنگین و حجیم، وعده‌های بیشتر و کم‌حجم‌تر را در طول روز میل کنید.

• لباس مناسب بعد از عمل پروستات

برای این که راحت‌تر باشید، لباس‌های گشادی مانند پیژامه با کمر کشی و بدون دکمه بپوشید. در هر حال با توجه به این که تا مدتی سوند دارید، نمی‌توانید لباس‌های تنگ و دکمه‌دار به تن کنید.

• مراقبت از زخم

1. روزی که از بیمارستان مرخص می‌شوید، می‌توانید دوش بگیرید. کیسه سوند را هنگام دوش گرفتن می‌توانید دربیاورید. سوند رنگی را به آرامی از لوله کیسه پلاستیکی بیرون بکشید تا ادرار مستقیماً وارد فاضلاب حمام شود. محل بخیه‌ها را پس از استحمام با احتیاط با زدن ضربات آرام حوله خشک کنید، حوله را روی زخم نکشید تا زخم تحریک نشود.
2. استفاده از پمادهایی مانند نئوسپورین روی زخم جراحی توصیه نمی‌شود.

• مراقبت از سوند

1. همان‌طور که گفته شد با سوند فولی از بیمارستان مرخص می‌شوید تا ادرار مستقیماً و به طور مداوم از مثانه وارد سوند شود. سوند تا زمان انجام شدن بازپیوندی و بهبود آناستاموز باید در جای خود باقی بماند و به هیچ وجه سوند را خودتان خارج نکنید. اگر سوند تصادفاً درآمد، باید برای تعویض سوند به سرعت به متخصص اورولوژی مراجعه کنید. جراح متخصص اورولوژی سوند را با دقت و احتیاط و با توجه به عملی که انجام داده، جایگذاری کرده است و هیچ فرد دیگری به جز خودش نمی‌تواند سوند را عوض کند.
2. پماد آنتی بیوتیک برای لغزنده کردن بیرون سوند و بخش ورودی آن به نوک آلت تناسلی (مجرای خروج ادرار) به شما داده می‌شود. پماد ناراحتی و التهاب مجرای خروج ادرار را کاهش می‌دهد. در صورت لزوم از پماد استفاده کنید.

• بازیابی کنترل ادرار بعد از عمل پروستات

اکثر آقایان پس از برداشتن سوند برای کنترل کردن ادرار دچار مشکل می‌شوند؛ بنابراین لازم است روزی که برای خارج کردن سوند به کلینیک مراجعه می‌کنید، پد بهداشتی بی اختیاری ادرار همراه داشته باشید. ممکن است لازم باشد که مدتی از پد بی‌اختیاری استفاده کنید، چون بازیابی کنترل ادرار گاهی تا دو ماه پس از عمل پروستات طول می‌کشد. البته مورد هر بیماری با دیگری متفاوت است. برخی آقایان کنترل ادرار را ظرف یک هفته به دست می‌آورند و برخی تا شش ماه با مشکل بی‌اختیاری دست به گریبانند. ناراحت و ناامید نشوید. همچنین لازم است بدانید که نشت ادرار هنگام ایستادن، حرکت کردن و زور زدن بیشتر و هنگام خوابیدن و دراز کشیدن کمتر می‌شود.
تمرین‌های کگل را به طور مرتب انجام بدهید. غده پروستات حین عمل برداشته شده و مکانیسم‌های ثانویه کنترل ادرار مختل شده است. حال مسئولیت کنترل ادرار کاملاً به عهده عضله اسفنکتر خارجی است. تقویت این مکانیسم به زمان و تلاش نیاز دارد.
برخی آقایان حتی تا چند سال پس از عمل پروستات همچنان دچار مشکل بی‌اختیاری خفیف هستند. برای این که بی‌اختیاری برایتان دردسر درست نکند، می‌توانید از پد کوچکی استفاده کنید. تعداد انگشت‌شماری از بیماران حتی تا یک سال پس از عمل پروستات نیز نمی‌توانند ادرار را به خوبی کنترل کنند. در این صورت باید اقدامی صورت بگیرد. تکنیک‌های بازیابی کنترل مانند جایگذاری اسفنکتر مصنوعی ادراری به ندرت ضرورت می‌یابد.

نقاهت و بهبودی جراحی پروستات

مدت زمان بستری شدن برای اکثر جراحی‌های پروستات یک یا دو روز است و پس از آن بیماران باید چهار تا شش هفته در خانه استراحت کنند. برای آن که دوران نقاهت بعد از عمل پروستات را به راحتی و بدون مشکل پشت سر بگذارید، نباید برای از سرگیری فعالیت‌های روزانه به خودتان فشار بیاورید. همچنین باید اقدامات لازم را برای مراقبت از خود و حفظ سلامتیتان انجام بدهید تا این دوران در کمال ایمنی طی شود.

عوارض جراحی پروستات

• عفونت: خیلی نادر است و در صورت نیاز با آنتی‌بیوتیک درمان می‌ شود.
• خونریزی بیش‌ از حد: که نیازمند تزریق خون می ‌باشد.
• جراحی پروستات در توانایی جنسی شما تأثیر ندارد؛ ولی در بیش از ٨٠ درصد مواقع هنگام نزدیکی پس از انزال، حجم مایع منی خیلی کم می‌شود یا اصلاً خارج می‌شود. علت آن نیز این است که منی عوض اینکه از راه مجرا خارج شود، به طرف عقب رفته و وارد مثانه می‌شود. به این اتفاق اصطلاحاً انزال پس‌گرد میگویند که بر روی عمل جنسی شما هیچ تأثیر ندارد و نباید نگران نشوید.
• عدم کنترل ادرار به طور دائم: این مورد بسیار نادر است که در راستای درمان آن از تجویز دارو و یا جراحی دیگری استفاده می‌شود.
• گاهی به علت ترمیم بافت‌های بریده شده ممکن است در مجرا یا گردن مثانه شما تنگی ایجاد شود که آن نیز پس از ارزیابی‌های لازم قابل درمان است.

• عمل جراحی پروستاتکتومی چیست؟
  تاریخ انتشار : 1401-01-11تاریخ بروز رسانی : 1401-01-16


• جراحی برداشتن پروستات چه عوارضی دارد؟
  تاریخ انتشار : 1401-01-15تاریخ بروز رسانی : 1401-01-17


• عوارض جانبی بعد از عمل پروستات چیست؟
  تاریخ انتشار : 1401-02-09تاریخ بروز رسانی : 1401-02-10