برای درمان سنگ کلیه چه کنیم؟

سنگ تشکیل‌ شده در کلیه مجموعه فشرده‌ای از نمک و مواد معدنی است که اغلب از کلسیم یا اوریک‌ اسید تشکیل شده است. این تجمع در داخل کلیه ایجاد می‌شود و می‌توانند به سمت سایر قسمت‌های مجاری ادراری حرکت کند. اندازه سنگ‌ها متفاوت است. برخی از سنگ‌ها می‌توانند آنقدر بزرگ شوند که کل فضای کلیه را اشغال کنند. سنگ‌های کوچک اغلب هیچ علامت مشخصی ندارند و ممکن است به‌ طور محسوس حضور آن را متوجه نشوید. تا زمانی که سنگ وارد میزنای یا حالب نشود، اغلب هیچ مشکل و علامتی وجود ندارد. وجود سنگ در کلیه معمولاً بسیار دردناک است. بیشتر سنگ‌ های کلیه بدون درمان خود به‌ خود از بین می‌روند. با این‌ حال ممکن است برای شکستن یا دفع سنگ‌هایی که از بین نمی‌روند، به روش تهاجمی‌ تر نیاز داشته باشید. وجود این سنگ‌ها بسیار دردناک است و در صورت عدم درمان منجر به عفونت یا عملکرد ناقص کلیه می‌شوند.

علل سنگ کلیه

غلظت موادي مثل اگزالات كلسيم، فسفات كلسيم، اسيد اوريك كه در ادرار افزايش مي يابد.

• كمبود موادي مثل: سيترات
• كمبود مايعات در بدن بيمار
• عفونت ادراري
• ركود ادراري
• دوره هاي بي حركتي
• اختلالات ژنتيكي

علائم سنگ کلیه

سنگ کلیه تا وقتی حرکت نمی‌کند و ثابت است، هیچ علامتی ندارد. مشکلات از زمانی آغاز می‌گردد که سنگ در کلیه جابه‌جا می‌شود یا به سمت میزنای (لوله‌ای که هر کلیه را به مثانه وصل می‌کند) به راه می‌افتد. در این حالت، برخی یا همه موارد زیر دیده می‌شود:

1. درد شدید و متناوب در پهلو و پشت، پایین‌تر از سطح دنده‌ها که ممکن است به پایین شکم تیر بکشد.
2. سوزش ادرار
3. ادرار صورتی، قرمز یا قهوه‌ای
4. ادرار بدبو یا تیره
5. تهوع و استفراغ
6. احساس نیاز مداوم به دفع ادرار
7. افزایش تعداد نوبت‌های دفع ادرار بیش از حد عادی
8. تب و لرز در صورت وجود عفونت
9. کم شدن حجم ادرار

عوامل خطر سنگ کلیه

مواردی که ریسک ساخته شدن سنگ در کلیه ی شما را افزایش می دهد شامل:

• سابقه شخصی یا خانوادگی. اگر کسی در خانواده شما دارای سنگ کلیه میباشد، شما بیشتر از افراد معمولی احتمال دارد مبتلا به سنگ کلیه شوید و اگر شما در حال حاضر یک یا چند سنگ در کلیه دارید، شما در معرض سنگ های دیگر هستید.
• کم شدن آب بدن. نوشیدن روزانه ی آب می تواند خطر ابتلا به سنگ کلیه را کاهش دهد. افرادی که در آب و هوای گرم زندگی میکنند و کسانی که زیاد عرق می کنند ممکن است در خطر بالاتری نسبت به دیگران باشند.
• رژیم های غذایی خاص. خوردن رژیم غذایی که سرشار از پروتئین، سدیم و قند است ممکن است خطر ابتلا به برخی از انواع سنگ کلیه را افزایش دهد. این امر به ویژه با یک رژیم غذایی با سدیم بالا صادق است. سدیم بیش از حد در رژیم غذایی خود مقدار کلسیمی که از کلیه ها باید فیلتره شوند را افزایش می دهد و به طور قابل توجهی خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش می دهد.
• چاقی. شاخص توده ی بدنی بالا (BMI)، اندازه دور کمر زیاد و افزایش وزن با افزایش خطر ابتلا به سنگ کلیه در ارتباط است.
• بیماری های دستگاه گوارش و عمل های جراحی. جراحی بای پس معده، بیماری التهابی روده یا اسهال مزمن می تواند باعث تغییر در روند گوارش جذب کلسیم و آب شود و ریسک ساخته شدند سنگ در کلیه را افزایش دهد.
• دیگر شرایط پزشکی. بیماری ها و شرایطی که ممکن است خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش دهند شامل: اسیدوز کلیه، سیستینوری، هیپرپاراتیروئیدیسم، برخی داروها و برخی از عفونت های دستگاه ادراری.

انواع سنگ کلیه

انواع سنگ کلیه عبارتند از:

• سنگ های کلسیمی: سنگ های کلسیم اگزالاتی، شایع ترین انواع سنگ کلیه و سنگ های کلسیمی هستند. اگزالات هم از طریق مواد غذایی مانند شکلات، آجیل و برخی میوه ها و سبزی ها مانند اسفناج جذب شده و هم روزانه توسط کبد در بدن تولید می شود. مصرف مقادیر بالای ویتامین دی در رژیم غذایی و جراحی بای پس روده شانس تغلیظ کلسیم و اگزالات را در ادرار افزایش می دهند. برخی داروهای ضدتشنج و ضد افسردگی مانند توپیرامات و اسیدوز توبولار کلیوی نیز شانس ایجاد سنگ های فسفات کلسیمی را در افراد افزایش می دهند.
• سنگ های استروویتی: این سنگ ها در اثر عفونت های ادراری مکرر ایجاد شده و می توانند به سرعت بزرگ شده و علائم شدید و آزاردهنده ای را ایجاد کنند.
• سنگ های اسید اوریکی: این سنگ ها از انواع سنگ کلیه می باشند که در افراد مبتلا به اسهال مزمن، سوءجذب، دیابت، افرادی که پروتئین زیادی در رژیم غذایی خود مصرف می کنند و برخی بیماری های ژنتیکی دیده می شوند.
• سنگ های سیستئینی: از انواع نادر سنگ کلیه می باشند که در افراد مبتلا به بیماری ارثی سیستینوری دیده می شوند.

تشخیص سنگ کلیه

آزمایش‌های متعددی به منظور بررسی وجود سنگ کلیه انجام می‌شود. پزشک درد کولیکی (درد کشاله ران) و کمر درد ناشی از سنگ کلیه را حین معاینه بالینی تشخیص می‌دهد، این موارد غالباً نشانه سنگ کلیه است. وجود خون و عفونت در ادرار با انجام آزمایش ادرار مشخص می‌شود. آزمایش خون به منظور تشخیص ابتلا به بیماری‌های مرتبط با سنگ کلیه و تأیید تشخیص اولیه کاربرد دارد.

سی تی اسکن شکم یکی از آزمایش‌های تشخیص سنگ کلیه است که وجود سنگ را در حالب، مثانه و کلیه‌ها، بزرگی و محل دقیق سنگ، انسداد و وضعیت‌ اندام‌های این ناحیه مانند آپاندیس، آئورت و پانکراس (لوزالمعده) را با قطعیت مشخص می‌کند. سونوگرافی نیز از قدرت تشخیصی بالایی برخوردار است و بسیاری از عوارض ناشی از سنگ کلیه را مشخص می‌کند. بانوان باردار باید به جای سی تی اسکن، سونوگرافی انجام دهند تا در معرض تشعشع قرار نگیرند. رادیولوژی معمولی پس از تشخیص سنگ کلیه انجام می‌شود تا پیشروی سنگ در سیستم دفع ادرار ردیابی شود.

درمان سنگ کلیه

درمان با توجه به نوع سنگ انجام می‌شود. به‌طورکلی گزینه‌های درمانی عبارتند از:

استفاده از دارو برای درمان سنگ کلیه

برای تسکین درد ناشی از سنگ کلیه ممکن است به داروهای مسکن نیاز داشته باشید. همچنین در صورت وجود عفونت نیاز به درمان با آنتی‌بیوتیک‌ها دارید. از جمله داروهای مهم برای درمان این بیماری عبارتند از:

1. آلوپورینول (Zyloprim) برای سنگ‌های اسید اوریک
2. دیورتیک‌های تیازیدی برای جلوگیری از تشکیل سنگ کلسیم
3. بی‌کربنات سدیم یا سیترات سدیم برای کاهش اسیدیته ادرار
4. محلول‌های فسفر برای جلوگیری از تشکیل سنگ‌های کلسیم
5. ایبوپروفن (Advil) برای درد
6. استامینوفن برای درد
7. ناپروکسن سدیم (Aleve) برای درد

جراحی

گاهی اوقات لازم است که برای خارج کردن سنگ از حالب یا کلیه جراحی انجام شود. جراحی سنگ کلیه در شرایط زیر ضرورت می‌یابد:

1. چنانچه سنگ دفع نشود.
2. اگر بیمار نتواند درد را تا زمان دفع تحمل کند.
3. اگر سنگ عملکرد کلیه را مختل کرده باشد.

اگر سنگ‌ها کوچک باشند و باعث درد یا عفونت نشوند، جراحی لازم نیست. با این حال برخی بیماران به دلیل ترس از دفع ناگهانی و واهمه از تحمل درد شدید ترجیح می‌دهند همین سنگ‌های کوچک را خارج کنند. در ادامه جراحی‌های متداولی را که برای خارج کردن سنگ از کلیه یا حالب انجام می‌شود، توضیح می‌دهیم.

لیتوتریپسی (سنگ شکنی) شاک ویو (SWL)

سنگ‌شکنی شاک‌ویو (SWL) با هدف درمان سنگ کلیه و حالب انجام می‌شود. امواج شوکی با توجه به تصاویر سونوگرافی یا رادیولوژی تعیین کننده محل سنگ به دقت بر سنگ متمرکز می‌شود. امواج شوکی چندین بار به سمت سنگ فرستاده می‌شود تا سنگ خرد شود. سنگریزه‌ها به راحتی ظرف چند هفته با ادرار از بدن خارج می‌شود. بیمار همان روز عمل مرخص می‌شود و می‌تواند فعالیت‌های معمول را پس از دو تا سه روز مجدداً شروع کند.

اورتروسکوپی (URS)

اورتروسکوپی با هدف درمان سنگ کلیه و حالب انجام می‌شود. جراح تلسکوپ یا دوربین بسیار کوچکی موسوم به اورتروسکوپ را وارد مثانه می‌کند، در حالب بالا می‌برد و وارد کلیه می‌کند. اورتروسکوپ‌های سخت برای سنگ‌های بخش پایینی حالب و نزدیک به مثانه به کار برده می‌شود، حال آن که از اورتروسکوپ منعطف برای درمان سنگ‌های بخش بالایی حالب و کلیه استفاده می‌شود. پزشک می‌تواند با استفاده از اورتروسکوپ سنگ را بدون ایجاد برش ببیند. این عمل معمولاً تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود تا بیمار کاملاً راحت باشد. پزشک پس از دیدن سنگ، سنگ‌های کوچکتر را با وسیله کوچک حلقه مانندی (بسکت) می‌گیرد و خارج می‌کند؛ اما اگر سنگ بزرگتر از آن باشد که بتوان آن را یک دفعه خارج کرد، ابتدا سنگ را با لیزر یا دیگر ابزارهای سنگ‌شکن به قطعات ریزتری می‌شکند. بیمار همان روز عمل مرخص می‌شود و می‌تواند فعالیت‌های روزمره را پس از دو تا سه روز ازسربگیرد. اگر پزشک، استنت تعبیه کرده باشد، استنت پس از 4 تا 10 روز خارج می‌شود.

نفرولیتوتومی از راه پوست (PCNL)

سنگ‌ شکنی از راه پوست (PCNL) بهترین روش برای درمان سنگ کلیه بزرگ است که تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود. جراح ابتدا برشی به بزرگی نیم اینچ را در پشت یا پهلوی بیمار ایجاد می‌کند تا بتواند دستگاه نفروسکوپ (تلسکوپ) سخت را وارد بخش توخالی مرکزی کلیه و محل قرارگیری سنگ کند. جراح ابزار سنگ‌شکن و مکش سنگریزه‌ها را از راه نفروسکوپ وارد بدن می‌کند. امکان مکش و خارج کردن سنگ‌ها PCNL را به بهترین روش درمان سنگ‌های بزرگ کلیه تبدیل کرده است. پس از PCNL معمولاً لوله‌ای در کلیه قرار داده می‌شود تا ادرار را از بدن خارج کند و در یک کیسه بریزد. به این ترتیب ادرار تخلیه و خونریزی متوقف می‌شود. این لوله شب عمل یا چند روز در بدن باقی می‌ماند.

• سنگ ها یا عفونت های مزمن کلیوی چه عوارضی دارند؟
  تاریخ انتشار : 1401-12-25تاریخ بروز رسانی : 1402-01-16


• دلایل بی اختیاری ادرار عصبی و روش های درمان آن
  تاریخ انتشار : 1400-12-12تاریخ بروز رسانی : 1400-12-14


• دلایل وجود خون در ادرار مردان
  تاریخ انتشار : 1400-12-01تاریخ بروز رسانی : 1400-12-02


• نکاتی برای بهبود سلامت کلی دستگاه ادرار
  تاریخ انتشار : 1400-12-20تاریخ بروز رسانی : 1400-12-25


• سنگ شکنی با امواج صوتی لیتوتریپسی چگونه است؟
  تاریخ انتشار : 1401-06-30تاریخ بروز رسانی : 1401-07-03