انواع مشکلات و بیماری های بیضه چه مواردی هستند؟

بیضه‌ها قسمتی از دستگاه تناسلی در مردان است که وظیفه مهمی چون ساختن هورمون‌های مردانه مانند تستوسترون و اسپرم (سلول‌های مولد مردانه) را به عهده دارد. این عضو به دلیل ساختار خود به دمای زیاد و حتی دمای بدن یعنی 37 درجه حساس است و اگر به مدت طولانی در این دما یا بالاتر قرار گیرد به بافت آن صدمه جدی وارد می‌شود و شاید برای همیشه کارایی خود را از دست بدهد. به همین دلیل در کیسه‌ای به نام کیسه بیضه قرار گرفته تا دمای آن تنظیم شود. وجود مشکل در بیضه‌ها می‌تواند منجر به بروز مشکلات جدی در فرد مانند ناهماهنگی هورمون‌ها، اختلالات جنسی و ناباروری شود. اکثر مشکلات بیضه، قابل درمان است و به ندرت، دچار ناباروری و بیماری‌های حاد بیضه می‌شود. با این حال در صورت مشاهده تغییر وضعیت بیضه‌ها و احساس درد یا سنگینی در کیسه بیضه می‌بایست به متخصص اورولوژی مراجعه نمود. انواع مختلف بیماری های بیضه در ادامه شرح داده میشود.

سرطان بیضه

مشابه همه انواع سرطان، سرطان بیضه زمانی ایجاد می‌شود که تکثیر سلولی در این ناحیه از بدن دارای «رفتار و الگوی نامناسب» باشد. در این شرایط سلول‌ها به صورت بی‌رویه تکثیر شده و به نواحی مختلفی که تعلق به آنها ندارند، حمله می‌کنند. در موارد ابتلا به سرطان بیضه ، این وضعیت معمولاً فرآیند رشد آهسته و بدون درد داشته و با ایجاد ورم یا سفتی در یک بیضه همراه است. در اکثر موارد، خود فرد در مراحل اولیه متوجه ابتلا به این بیماری می‌شود. خوشبختانه در صورت تشخیص به موقع، در اکثر موارد سرطان بیضه قابل درمان می‌باشد.

پیچ‌خوردگی بیضه

این شرایط به معنی ایجاد یک پیچ‌خوردگی در یک بیضه است که شرایط خوبی برای فرد نیست. هنگامی که پیچ‌خوردگی بیضه برای فرد ایجاد شود، لوله بیضه پیچ خورده و باعث انسداد رگ‌های خونی به سمت یک بیضه می‌شود. در برخی از موارد ایجاد مشکلات خاص با دچار شدن به مشکل پیچ خوردگی بیضه برای فرد همراه است. هر چند پیچ‌خوردگی بیضه در موارد نادر بین افراد مشاهده می‌شود، این شرایط یک مسئله اورژانسی است. به این ترتیب هنگام مواجه شدن با درد ناگهانی بیضه لازم است مسئله به صورت اورژانسی مورد بررسی قرار گیرد. در حقیقت اگر این درمان به تأخیر افتد، همواره امکان مرگ بیضه وجود دارد. پیچ‌خوردگی بیضه در اکثر موارد در طول دوره بلوغ (در سنین بین 10 و 15 سالگی) ایجاد میشود.

نزول نکردن بیضه

در زمانی که جنین در شکم مادر قرار دارد، بیضه ابتدا در درون محفظه ی شکم قرار گرفته و سپس وارد مجراها می شود. در برخی موارد پس از تولد جنین، یک یا هر دو بیضه درون شکم مادر جا می ماند. به این رویداد، بیضه نزول کرده می گویند که غالباً در نوزادان نارس مشاهده می شود. این بیماری از این نظر دارای اهمیت می باشد که مشکلات عدیده ای در آینده نوزاد به وجود می آورد. بیضه نوزاد باید تا 12 ماهگی از حفره شکمی پایین آمده و در کیسه بیضه قرار گیرد. اگر این روند اتفاق نیفتاد باید از طریق جراحی این کار را انجام داد. در غیر این صورت موجب مشکلات جنسی و عامل ایجاد ناباروری می شود. نکته قابل توجه این است که امکان ابتلا به سرطان بیضه در این نوزادان بیشتر از افراد عادی می باشد

آتروفی بیضه

به عارضه کوچک شدن یک یا هر دو بیضه، «آتروفی بیضه» یا «تحلیل‌رفتگی بیضه» گفته می‌شود. باید گفت که این عارضه تحت تأثیر عواملی نظیر ابتلا به بیماری اوریون در کودکی و نیز مصرف داروهای استروئیدی در ورزشکاران رخ می‌دهد. البته از آنجایی که تنظیم دمای اطراف بیضه‌ها توسط کیسه بیضه کنترل می‌گردد و این کیسه در پاسخ به کاهش یا افزایش دما، گاهی کوچک‌تر یا بزرگ‌تر از حد طبیعی خود می‌شود؛ بنابراین باید دانست که عارضه آتروفی به کوچک شدن خود بیضه‌ها مربوط است و به تغییر سایز کیسه بیضه ربطی ندارد پس نباید این موضوع با آتروفی بیضه اشتباه گرفته شود. از طرفی دیگر، عواملی نظیر قرارگرفتن در معرض مواد شیمیایی و یا آسیب‌دیدگی نیز می‌تواند در کوچک‌شدن بیضه‌ها نقش بسزایی داشته باشد.

با بروز عارضه آتروفی بیضه، احتمال دارد که ساختار و مورفولوژی اسپرم با اختلال مواجه گردد و به دلیل عدم ترشح هورمون تستوسترون، اسپرم خیلی کمی تولید شود. همچنین آتروفی بیضه، پیامدهایی نظیر تراتواسپرمی (وجود اسپرم با مورفولوژی غیرطبیعی) و الیگوسپرمی (غلظت کم اسپرم) را به دنبال دارد که در نهایت منجر به ناباروری می‌شود. بر اساس منابع، متأسفانه این بیماری غیرقابل برگشت است و فقط با پیشگیری از وقوع عوامل زمینه‌ساز، می‌توان از بیماری آتروفی بیضه در امان ماند.

عفونت بیضه

این بیماری نیز در دهه سوم و چهارم زندگی بیشتر رخ می‌دهد. علامت بیماری هم به صورت بزرگی بیضه، تورم و قرمزی است. پوست بیضه ملتهب و بسیار دردناک است. عفونت بیضه بیماری خطرناکی است. تأخیر در درمان باعث شکل‌گیری آبسه در بیضه می‌شود و درمان در این مرحله خارج کردن بیضه است. شایع‌ترین علت عفونت بیضه بیماری‌های آمیزشی است. افرادی که روابط خارج از عرف دارند بیشتر به عفونت بیضه مبتلا می‎شوند. عفونت ناشی از وجود باکتری‌هایی مانند سوزاک و کلامیدیا است.

ضربه‌خوردگی بیضه

ضربات به بیضه باید جدی گرفته شود. انجام ورزش‌هایی مانند فوتبال، کاراته و همه مواردی که احتمال ضربه به بیضه در آنها زیاد است، ممکن است به بیضه آسیب برساند. ضربات به بیضه علائمی مانند کبودی و تورم پدید می‌آورند که علت تجمع خون در کیسه است. این افراد باید به بخش اورژانس اورولوژی مراجعه کنند تا بررسی از بیضه با معاینه و سونوگرافی انجام شود و اگر پارگی در آن دیده شد با جراحی ترمیم شود؛ ولی اگر فقط پارگی مویرگ‌ها مطرح باشد، می‌توان با دستورات دارویی و مراقبتی هماتوم یا خون‌مردگی را درمان کرد.

واریکوسل

واریکوسل یک نوع تأخیر در فعالیت رگ‌های بالای بیضه است که در اکثر موارد بی‌خطر می‌باشد. به هر حال گاهی اوقات واریکوسل می‌تواند بر باروری فرد تأثیر گذاشته و درد خفیف تا متوسط به همراه داشته باشد. در صورتی که متوجه ایجاد برآمدگی در ناحیه بالای بیضه خود به خصوص در هنگام ایستادن یا فشار آوردن به بدن شدید، لازم است با مراجعه به پزشک این وضعیت را مورد بررسی قرار دهید.

هیدروسل

هیدروسل اشاره به تجمع مایع در نواحی اطراف بیضه دارد که معمولاً شرایطی خوش‌خیم است. به هر حال اگر این تجمع به مقدار کافی بزرگ شود، می‌تواند باعث ایجاد درد یا فشار برای فرد شود. هر چند مردان می‌توانند پس از آسیب‌دیدگی، به هیدروسل دچار شوند. اکثریت مردان مبتلا به این مشکل دارای آسیب‌دیدگی خاص نبوده یا علت مشخص در ارتباط با ایجاد مشکل برای آنها قابل تشخیص نیست.

اسپرماتوسل

اسپرماتوسل توده ای است که در پشت یا بالای بیضه به وجود آمده و می تواند هر بخشی از اپیدیدیم را درگیر کند. اپیدیدیم، مجرایی است که از پشت و بالای هر بیضه عبور می کند. وظیفه اصلی اپیدیدیم نگهداری و انتقال اسپرم ها از بیضه است. اسپرماتوسل خوش خیم (غیر سرطانی) بوده و با نام کیست اپیدیدیم یا بیضه نیز شناخته می شود. پزشک معمولاً هنگامی گزینه درمانی را به فرد پیشنهاد می دهد که اسپرماتوسل بزرگ یا دردناک شده است. تقریباً یک سوم مردان به اسپرماتوسل های کوچک دچار هستند. احتمال ابتلا به اسپرماتوسل همگام با افزایش سن بیشتر می شود. اغلب موارد، اسپرماتوسل در نتیجه آسیب یا التهاب درون کیسه بیضه به وجود می آیند.

هیپوگنادیسم

بیماری هیپوگنادیسم هنگامی به وجود می‌آید که بیضه‌ها (غدد جنسی) به اندازه کافی هورمون تستوسترون تولید نکنند. این هورمون نقش مؤثری در گسترش و فعالیت بسیاری از ویژگی‌های مردانه بیمار دارد. هیپوگنادیسم اولیه هنگامی به وجود می‌آید که در بیضه‌ها مشکل یا بی‌قاعدگی وجود داشته باشد. هیپوگنادیسم ثانویه زمانی ایجاد می‌شود که در غده هیپوفیز در مغز مشکلی به وجود بیاید. این غده وظیفه رساندن پیام‌های شیمیایی به بیضه‌ها جهت تولید هورمون تستوسترون را بر عهده دارد.

تشخیص بیماری های بیضه

مردان می‌بایست وضعیت بیضه خود را با روش‌های خاص به صورت ماهانه کنترل نمایند تا از پیشرفت بیماری‌های گوناگون مرتبط با بیضه جلوگیری کنند. بدین منظور، اولین قدم تشخیص به موقع بیماری است که در صورت چکاپ ماهانه، پزشک با بررسی سوابق و معاینه نواحی مختلف بدن نظیر بیضه‌ها، کیسه بیضه‌ها، آلت تناسلی و کشاله ران، وضعیت غیرطبیعی را تشخیص می‌دهد.

در قدم بعدی، آزمایش‌های مفیدی از قبیل آزمایش ادرار، آزمایش اسپرم، آزمایش خون و معاینه مجاری ادراری تجویز می‌شود. در موارد پیشرفته هم عکس‌برداری به روش‌های زیر انجام می‌شود تا علت بیماری دقیق‌تر مشخص گردد:

• سونوگرافی بیضه: در روش غیرتهاجمی سونوگرافی از بیضه‌ها، روند جریان خون به بیضه‌ها مورد ارزیابی قرار می‌گیرد و احتمال اختلالات آناتومیک در کیسه بیضه بررسی می‌شود. از جمله مشکلاتی که با سونوگرافی بیضه قابل تشخیص است می‌توان به تومور بیضه، پارگی پوست بیضه، هماتوسل یا تجمع خون در کیسه بیضه، کیست اپیدیدیم و نیز فتق کشاله ران اشاره کرد.
• اسکن هسته ای: در روش غیرتهاجمی اسکن هسته‌ای، ماده رادیواکتیو رنگی به صورت وریدی به بیمار تزریق می‌شود. در این روش، کاهش تجمع رنگ در بخش آسیب‌دیده بیضه، نشان از پیچش بیضه دارد.
• بهترین زمان مراجعه به پزشک

از آنجایی که اکثر مشکلات بیضه و کیسه بیضه، منجر به تورم و درد در این ناحیه می‌گردد، توصیه می‌شود که در صورت احساس هرگونه درد یا تورم ناگهانی و نیز تغییرات ظاهری در ناحیه بیضه سریعاً به پزشک متخصص مراجعه گردد تا اگر عارضه خاصی رخ داده از پیشرفت آن جلوگیری شود و درمان با موفقیت بیشتری صورت گیرد.

شایان ذکر می‌باشد که بیماری‌های دیگری نظیر عفونت‌های مجاری ادراری و سنگ‌های کلیه و مثانه نیز می‌تواند منجر به ایجاد تورم و درد در ناحیه اطراف بیضه‌ها شود که ارتباطی با بیماری بیضه ندارد. با این حال، در صورت مشاهده هرگونه از علائم ذکر شده، مراجعه به پزشک، بهترین کار است.

• سرطان بیضه چیست و چه علائمی دارد؟
  تاریخ انتشار : 1400-12-29تاریخ بروز رسانی : 1401-01-08


• سرطان بیضه با چه عوارضی همراه است؟
  تاریخ انتشار : 1402-03-29تاریخ بروز رسانی : 1402-04-10


• اهمیت خود آزمایی بیضه در تشخیص و درمان زودهنگام سرطان بیضه
  تاریخ انتشار : 1401-04-02تاریخ بروز رسانی : 1401-04-05


• علت درد بیضه چیست و چه درمانی دارد؟
  تاریخ انتشار : 1400-11-23تاریخ بروز رسانی : 1400-11-24


• انواع جراحی سرطان بیضه
  تاریخ انتشار : 1401-09-29تاریخ بروز رسانی : 1401-10-10